Türkiye Tarihi Ders Notları ~ Memur Vadisi

Türkiye Tarihi Ders Notları

06:23 Unknown Yorumsuz Bu Haberi Beğen:

TÜRKIYE TARIHI
1. Ilk Beylikler Dönemi (Malazgirt'ten sonra kurulan beylikler)
2. Anadolu Selçuklu Devleti
3. Ikinci Beylikler Dönemi   (Kösedağ Savaşı'ndan sonra kurulanlar)
4. Osmanlı Devleti
5. Türkiye Cumhuriyeti
Anadolu Selçuklu Devleti
!!! I.Haçlı Seferinden (1096) dolayı merkez Konya'ya taşınmıştır. (Iznik be Batı Anadolu'da üstünlük Bizans'ın
eline geçmiştir)
Miryokefalon Savaşı (1176)
Anadolu Selçuklu X Bizans
Türklerin Anadolu'dan atılamayacağı anlaşıldı (Anadolu kesin olarak Türk yurdu oldu)
Bizans'ın son saldırısı, Türklerin son savunmasıdır.
Türk-Islam dünyası üzerinde Bizans baskısı sona erdi.
I.Haçlı Seferi ile Bizans'ın eline geçen Batı Anadolu'daki üstünlük Selçukluların eline geçmiştir.
!!! II.Kılıçarslan, Türk Devlet geleneklerine göre ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırmıştır. (Bu durum, daha hayatta iken oğulları arasında taht kavgalarının başlamasına sebep olmuştur)
I.Izzeddin Keykavus Ticareti geliştirmek için;
Sinop alınarak Anadolu ticareti Karadeniz'e açıldı. (Burada ilk tersane kuruldu)
Anadolu'da Kuzey-Güney, Doğu-Batı doğrultusunda yollar yapıldı ve bu yollara Kervansaraylar yapıldı.
Yabancı tüccarlara düşük gümrük vergileri uygulandı.
Anadolu'daki önemli merkezlere yabancı tüccarlar, Kırım, Kıbrıs, Mısır gibi yerlere de Türk tüccarlar yerleştirildi.
Zarara uğrayan tüccarların zararı karşılandı (ilk sigorta sistemi)
I.Alaeddin Keykubat döneminde;
Alanya alındı.
Anadolu, uluslararası ticaret merkezi haline geldi.
Ilk deniz aşırı sefer, Kırım'ın Suğdak limanı alınarak yapılmış oldu. (Karadeniz'de üstünlük sağlandı ve Ipek yolu ele geçirilmiştir)
Moğol Tehlikesine karşı alınan tedbirler;
Doğudaki şehirlerin surları tamir edildi.
Halife ile ilişkiler yoğunlaşmıştır. (Askeri birlik göndermiştir)
Harzemşahlar'ın Doğu Anadolu ve Azerbaycan'a yerleşmelerine müsaade edilmiştir. (Tampon bölge)
ASD, Harzemşah, Eyyubi ittifakı kurulmaya çalışıldı.
Moğol hanı Ögeday ile dostluk kurulmaya çalışıldı.
Yassıçemen Savaşı (1230)
Harzemşahlar'ın Ahlat'ı alması ile ilişkiler bozuldu.
ASD X HARZEMŞAH
Harzemşahlar yıkıldı.
!!! Not: Bu savaş ile Anadolu Selçuklu devleti gücünü göstermiş ve Moğolların Anadolu'yu istilası gecikmiş, fakat tampon bölge kalktığı için Moğollar daha rahat ilerleme imkanı bulacaktır.
II.Gıyaseddin Keyhüsrev;
1240'ta Baba Ishak (Babailer) isyanı çıkmış ve uzun süre bastırılamamıştır. (Bu durum ASD'nin zayıflığını belli etmiş ve Moğol istilası hızlanmıştır)

Kösedağ Savaşı (1243)
ASD X MOÄžOL (Ilhanlı-Iran'da)
Kösedağ Savaşı'nın Sonuçları;
Anadolu, Moğol istilasına girdi,
ASD sultanları, Moğollar'ın kuklası haline geldi, sık sık taht değişikliği oldu,
* Anadolu Türk birliği bozuldu, çeşitli beylikler kuruldu (Karamanoğulları, Candaroğulları, Osmanoğulları vs.)
ASD yıkılma sürecine girdi,
ASD ağır vergiler ile ezildi.
Yorumlar:
Kervansaray yapımı,
Ulaşım ağını düzenleme (hem ticaret hem merkezi otoriteyi iyileştirmek için)
Gümrük vergilerini düşürme,
Gümrük gelirlerinin artması (sonuçtur)
Ticarette devlet güvencesi (Sigortacılık)
Deniz kıyısı (liman) kentlerinin ele geçirilmesi,
Yabancı tüccarlara ayrıcalık verilmesi,
Türk tüccarların ticaret merkezlerine gönderilmesi
TICARETI GELIŞTIRMEK için yapılır.

*** Ahilik Teşkilatı: Esnaf ve zanaat grupları arasında dayanışmayı sağlayan, fiyatları belirleyen, kalite kontrolünü gerçekleştiren, haksız rekabeti önleyen bir tarikat ve bir kurumdur. Osmanlı Yükseliş devrine doğru manevi yönü azalmış ve Lonca olarak adlandırılmıştır.

NOTLAR:
Ikta sistemi, toprak sistemidir. Ticaret ile direkt bir ilgisi yoktur. Asker yetiştirmek, düzenli üretim yapmak, düzenli vergi toplamak, asayişi sağlamak gibi yararları vardır.
Türk devletlerinde genelde toprağın sahibi devlettir. Halk kiracıdır ve ürün vergisi verir. Özel mülkiyet pek gelişmemiştir.
Gaza ve Cihat, Islamiyeti yaymak için yapılır. Müslüman bir devlete karşı gaza-cihat yapılamaz.
Sebep                                 Sonuç
Beylik ele geçirme                            Anadolu Siyasi Birliği
Para Bastırmak                                 Bağımsızlık, Ekonomik refah
Düşük Gümrük Verg.                        Ticarette ve gelirde artış
Taht Kavgası                                    Merkezi otoritenin bozulması
Özerk Yetki verilmemesi                     Ülke bütünlüğünü
koruma
Uluslararası ticaretin                          Gümrük gelirlerinin
gelişmesi                                  artması
OSMANLI IMPARATORLUÄžU
KURULUŞ DEVRI
ÖNEMLI OLAYLAR ve POLITIKALAR:
ISKAN POLITIKASI
FETIH POLITIKASI
HOŞGÖRÜ POLITIKASI
DEVŞIRME SISTEMI
ANADOLU SIYASI (TÜRK) BIRLIÄžI
KARESIOÄžULLARI'NIN ALINMASI
ANKARA SAVAŞI
FETRET DEVRI
Tanım ve Kavramlar:
Aşar (öşür): Toprak gelirinin onda biri olan bu vergiyi halktan Tımar sahibi alırdı (Müslümanlardan).
Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan beşte bir oranındaki gelir vergisidir.
Cizye (Kelle vergisi): Gayrimüslimlerden, askerlik yapmadıkları için yılda bir kez alınan vergidir. Askerlik çağına gelmiş sağlıklı erkeklerden alınırdı.
Ayan: Bir yerin bir bölgenin zenginlerinden olan. Büyük topraklara ve silahlı adamlara sahip ağa (derebeyi).
Cülus Bahşişi: Yeni hükümdarın asker ve memurlara verdiği para.
Devşirme: Osmanlıda, Yeniçeri ocağına alınacak asker ihtiyacını karşılamak için Balkan topraklarındaki gayrimüslim ailelerden alınan çocukların yetiştirilmesi işi.

!!! Karesioğulları'nın Alınması ile (Çanakkale):
Osmanlı'nın;
Rumeli'ye geçişi kolaylaşmıştır.
Karesi beyliğinin önemli komutanları Osmanlı hizmetine girmiştir.
Karesi Donanması Osmanlı'nın olmuştur.
Anadolu Siyasi (Türk) birliğinin kurulmasında ilk adım atılmıştır.
!!! Orhan Bey dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:
Divan teşkilatı kuruldu,
Vezirlik makamı oluşturuldu,
Kadılık teşkilatı kuruldu,
Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur,
Iznik'te ilk medrese kurulmuştur (Orhaniye)
Not: Orhan bey döneminde Osmanlı beylikten DEVLET aşamasına geçmiştir.
!!! I.Murat dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:
Yeniçeri ocağı kuruldu,
Tımar sistemi uygulanmaya başlandı,
Rumeli beylerbeyliği kuruldu.
NOT: I.Murat ülke, hanedan üyelerinin ortak malıdır anlayışının yerine ülke, padişah ve oğullarının malıdır anlayışına getirmiştir. Taht kavgaları önlemek amaçlandı. (Merkeziyetçilik amaçlandı)
Ankara Savaşı (1402):
* Timur'un batıya doğru yaptığı seferler sonucunda Iran ve Irak ele geçirilmiş, Altınorda Devleti zayıflamış ve yıkılmıştır.
* Yıldırım Bayezid'den kaçan beyler Timur'a sığınmışlardır.
Sonuçları:
* Beylikler yeniden kuruldu (Anadolu Türk birliği bozuldu).
* Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
* Bayezid'in çocukları arasında taht kavgaları başladı.
* Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
* Fetret Devri başladı. Osmanlı sağlam devlet örgütü sayesinde kısa zamanda toparlandı.
Iskan Politikasının yada Türkleri Balkanlara yerleştirmenin amaçları nelerdir?
Nüfus dengesini sağlamak, üretimde süreklilik.
Türk-Islam kültürünü yaymak, merkeziyetçilik.
Işsizliğe çözüm bulmak, asayişi sağlamak.
Orhan dönemindeki teşkilatlanma çalışmalarının sonucu nedir?
Osmanlı, Beylikten Devlete geçti.
Osmanlı'nın takip ettiği hoşgörü politikasının amacı nedir?
Balkanların fethini kolaylaştırmak,
Devletin kalıcılığını sağlamak.
Osmanlı Devleti Kuruluş devrinde neden sık sık başkent değiştirmiştir?
Fetih bölgelerine yakın olmak için.
Bağımsızlık alametleri nelerdir?
Bir beyliğin bağımsız olması için;
Bağlı olduğu devletin o beyliğe;
Ferman, Bayrak, Sancak, Kılıç,
Nevbet (Davul, Bando) vermesi gerekir.
Yada beylik;
Para bastırması ve hutbe okutması gereklidir.
Haçlı ordularının amacı nedir?
- Osmanlıyı Balkanlardan atmaktır.

DIVAN ÜYELERI ve DIÄžER GÖREVLILER
Vezir-i Azam (Sadrazam)            Başbakan
Defterdar                             Maliye Bakanı
Nişancı                         Tuğracı, Tapu Kadastro
Şeyhülislam (Müftü)     Ulemanın Başı, Fetvacı
Kazasker (Kadı Asker)        Adalet ve Eğitim
Reis-ül Küttap                    Dış Işleri Bakanı
Kaptan-ı Derya (Kaptan Paşa)   Donanma
Komutanı
Yeniçeri Ağası           Istanbul Emniyet Müdürü
Rumeli Beylerbeyi              Rumeli Eyalet Valisi
Kadı                                Adalet işleri (Hakim)
Subaşı                 Kazalarda Güvenlik Sorumlusu

OSMANLI YÜKSELME DEVRI
ISTANBUL'UN FETHI
CEM SULTAN OLAYI
ANADOLU SIYASI (TÜRK) BIRLIÄžI
ŞAH KULU ISYANI (SAFEVI-IRAN-ŞII)
MISIR SEFERI (HALIFELIK OSMANLI'NIN)
KAPITÜLASYONLAR
SOKULLU MEHMET PAŞA ve PROJELERI

Istanbul'un Fethi (29 Mayıs 1453):
Sebepleri:
Anadolu - Rumeli toprak bağlantısını kesmesi.
Rumeli güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
Bizans entrikaları (Haçlı ittifakları, şehzade ve Anadolu beyliklerini kışkırtmaları)
Stratejik bir bölge olması.
Hz.Muhammed'in hadisindeki müjdeye ulaşmak istenmesi.
Sonuçlar:
Türk Tarihi Bakımından:
II. Mehmet Fatih unvanını aldı.
Istanbul, Osmanlı'nın Başkenti oldu.
Istanbul boğazı ve Karadeniz ticaret yolu Osmanlı'nın eline geçti.
Rumeli'nin güvenliği sağlandı.
Anadolu ve Rumeli'nin bağlantısı sağlandı.
Osmanlı Kuruluş Dönemi bitti, Yükselme dönemi başladı.
Dünya Tarihi Bakımından:
Doğu Roma (Bizans) yıkıldı.
Doğu Ticaret yolları Osmanlı eline geçtiği için Avrupalılar yeni yollar aradı ve Coğrafi keşiflere sebep oldu.
Rönesans hareketlerine zemin hazırladı.
Surların yıkılabileceği anlaşıldı. Avrupa'da feodalite zayıfladı. Krallıklar güçlendi.
Ortodoksluk Osmanlı himayesine girdi.
Orta çağ sona erdi, Yeni çağ başladı.
Avrupalı devletler, Istanbul'da ilk sürekli elçiliklerini kurdu.

II.Bayezid Dönemi:
CEM SULTAN olayı:
* Cem Sultan olayına; Memlükler, Karaman beyleri, Dulkadiroğulları, Rodos Şövalyeleri ve Papalık karıştığı için sorun devletlerarası (uluslar arası) bir soruna dönüşmüştür. Bu olayı öteki şehzade olaylarından ayıran en önemli özellik budur.
Osmanlı-Memlük Savaşları:
Sebepleri:
*   Fatih zamanından beri devam eden Hicaz su yolları meselesi.
*    Cem Sultan'ı kışkırtmaları.
* Ramazan ve Dulkadiroğulları üzerinde hakimiyet mücadelesi.
*    Karamanoğulları'nı desteklemeleri.
* Hindistan'dan gönderilen hediyelere Memlüklerin el koymaları.
- Savaşlardan kesin bir sonuç alınamamıştır. Ramazanoğulları beyliği toprakları Harameyn Vakıf toprağı olduğu için Memlüklü nüfuzuna bırakılmıştır.

Yavuz Sultan Selim Devri:
Mısır Seferi (Osmanlı-Memlük Savaşı)
Sonuçları:
* 1516 Mercidabık, 1517 Ridaniye savaşları ile Suriye, Filistin, Kudüs, Mısır ve savaşılmadan Hicaz ele geçirildi.
* Memluklar yıkıldı.
* Halifelik Osmanlılara geçti.
* Osmanlı devlet yönetiminde dini özellik önem kazandı. Teokratik bir yapıya kavuşmuştur.
* Çok büyük ganimetler elde edilmiş ve hazine altın ile dolmuştur.
* Baharat yolu Osmanlı'nın eline geçmiştir.
* Kutsal emanetler Osmanlı koruyuculuğuna geçmiştir. Islam dünyasında birlik sağlanmıştır.
* Venedikliler Kıbrıs için ödediği vergiyi Osmanlıya ödemeye başlamıştır.
Kanuni Sultan Süleyman Devri:
Kapitülasyonlar:
Bir devletin yabancı bir devlete tanıdığı, siyasi, ekonomik, dini ve hukuki ayrıcalıklardır.
1479 Fatih (Venedik)
1535 Kanuni (Fransa)
1580 III.Murat (Ingiltere, Hollanda)
1740 I.Mahmut (Fransa) Sürekli hale geldi.
!!! Kapitülasyonların verilme nedenleri:
Avrupa Hıristiyan birliğini bozmak.
Akdeniz ticaretini canlandırmak.
Osmanlı mallarına batı Akdeniz'de Pazar bulmak.
NOT: Kapitülasyonlar, Osmanlı devletinin ticaretinin gelişmesini ve sanayisinin kurulmasını engellemiştir.
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi:
Don-Volga kanal projesi sebepleri
Ruslar'ın Karadeniz'e inmelerini ve Kırım'a saldırmalarını önlemek.
Kafkas hanlıklarını hakimiyet altına almak.
Orta Asya Türkleri ile doğrudan irtibata geçmek.
Ipek yolunu canlandırmak.
Iran'ı kontrol altında tutmak,
amaçları ile yapılmak istenmişse de tamamlanamamıştır.
Merkezi otoriteyi güçlendirmek ve bölünmeyi önlemek için;
Taht kavgalarının önlenmesi,
Veraset sisteminin düzenlenmesi,
Kardeş katli usulü, (Fatih Kanunnamesi)
Ekber (en büyük) ve Erşet (reşit olan, akıllı) sisteminin getirilmesi,
Devşirme sisteminin uygulanması,
Miri toprak uygulaması (devlete ait topraklar),
Türkler'in merkez yönetiminden uzak tutulması,
Sancağa gönderilen şehzadelerin yetkilerinin kısıtlı olması.

OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENIYET
HALK: Askeri (Yönetenler) ve Reaya (Yönetilenler) olarak ikiye ayrılır.
ASKERI SINIF:
**ILMIYE (Ulema): Adalet, Din, Eğitim ile uğraşanlar.(Kazasker, Şeyhülislam, Kadı ve Müderrisler)
**KALEMIYE: Mali ve bürokratik işlere bakarlar. (Defterdar, Nişancı ve Reis-ül Küttab)
**SEYFIYE:
Kılıç ehli olarak bilinir.
Devleti koruyan, asayişi sağlayan, sınırları genişleten sınıftır.
Yönetim ve Askerlik işlerine bakarlar.
Vezir-i Azam, Vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptan-ı Derya, Beylerbeyi, Sancakbeyi.
KAPIKULU Ordusu
*Yeniçeriler bu gruptadır.
*Merkez (Istanbul) ordusudur.
*Devşirmedirler.
*Sürekli Askerdirler.
*Ulufe adı verilen maaş alırlar.
*Cülus Bahşişi'de alırlar.
***Devşirme sistemi:
Balkanlardan alınan Hıristiyan çocukların Türk ailelerin yanına verilmesinin sebebi;
Islamiyet'i öğretmek,
Türkçe'yi öğretmek,
Türk adet ve geleneklerini öğretmek.
* Osmanlı Devletinde farklı eğitim kurumlarının varlığını sürdürmesi, öğretim birliğinin olmadığının ve kültürel farklılığın kanıtıdır.
* Osmanlı Devleti'nde toplumun ümmet esasına (Müslüman-Gayrimüslim) göre örgütlenmesi ve halifelik, devletin teokratik yapısını kanıtlar.