Kondansatör ve Direnç Nedir ? Çeşitleri Nelerdir ?



Kondansatör sağlamlık kontrolüKONDANSATÖRLER

İki iletken levha arasına di-elektrik adı verilen bir yalıtkan madde konulmasıyla elde edilen, elektrik enerjisini depolamak amacıyla kullanılan devre elemanına Kondansatör denir. C harfi ile sembolize edilir. Birimi Farad ( F ) dır.

Kondansatörler,  devrede güç kaynağının ilk aktif olduğu anda kaynak gerilimine şarj olmaya başlar ve maksimum şarj işlemi tamamlanana kadar kondansatör üzerinden geçici olarak ve giderek azalan bir Ic akımı geçer. Bu Ic akımı maksimum şarj işlemi tamamlandığında durur.
kondansatörün yapısı
Kondansatör iç yapısı
Kondansatörler, kendi aralarında sabit ve ayarlı kondansatörler olmak üzere iki gruba ayrılırlar. 
>> Sabit Kondansatörler << ; Sabit kondansatörler, kağıtlı, plastik, mika, seramik, elektrolitik ve smd olmak üzere altı türdedirler.

  • Seramik Kondansatörler ; Seramik kondansatörler, di-elektrik maddesi olarak, titanyum ya da baryum kullanılarak üretilirler.Genel olarak yüksek frekanslı devrelerde baypas kondansatörü olarak kullanılırlar. 
  • Kağıtlı Kondansatörler ; Yalıtkanlık kalitesi arttırılmak amacıyla parafin maddesi emdirilmiş 0,01 mm kalınlığındaki kağıdın her iki yüzüne 0,008 mm kalınlığındaki kalay ya da alüminyum plakalar yapıştırılarak üretilen kondansatör tipidir. Piyasada metalize kağıtlı, yağlı kağıtlı ve kuru kağıtlı türleri bulunabilir.Kapasite değerleri genel olarak 1 nF lle 20 μF arasında olan kağıtlı kondansatörlerin çalışma gerilimleri 100-700V arasıdır.
  • Plastik Kondansatörler ; Plastik tip kondansatörlerde yalıtkan kısımda polipropilen ve polyester, iletken kısımlarında ise alüminyum levhalar kullanılmaktadır. Plastik tip kondansatörlerin kapasite değerleri çok kararlıdır.Kendi kendilerini onarabilir ve yalıtkanlık dirençleri bir hayli yüksektir.
                               Kondansatör çeşitlerikondansatör nedirplastik kondansatör
                              Seramik kondansatör      Kağıt kondansatör     Plastik kondansatör  

  • Mika Kondansatörler ; Di-elektrik maddesi mika dır. yalıtkan sabitleri çok yüksek olan bü türde çok az miktarda kayıp oluşur. Rezonans ve yüksek frekanslı devrelerde kullanılırlar. Bu türün kapasite değerleri 1 pikofarad ile 0,1 mikrofarad arasında değişir. Çalışma gerilimleri ise 100-2500V arası ve tolerans değerleri %2 ile %20 arasındadır.

 
Kondansatör
Mika kondansatörler

  • Elektrolitik Kondansatörler ; Bu kondansatör türüne aynı zamanda kutuplu kondansatörlerde denmektedir. Negatif ve Pozitif kutupları bulunan, alüminyum levhalar arasına asit borik eriyiğinin di-elektrik madde olarak kullanıldığı kondansatörlerdir. Elektrolitik kondansatörlerde negatif uç, kondansatörün dış yüzeyini oluşturan alüminyum plakaya bağlıdır. 
Kondansatör Çeşitleri
Elektrolitik Kondansatör
Elektrolitik kondansatörler, kapasiteleri yüksek ve en sık kullanılan kondansatör tipleridir. Genel olarak, gerilim çoklayıcılar, filtreler, kuplaj ve de-kuplaj devrelerinde tercih edilirler. Yüksek frekans karakteristliklerinin kötü olması, elektrolitik kondansatörlerin yüksek frekanslı devrelerde kullanılmasını engeller. Bu kondansatörlerin üzerinde kapasite değerinin yanı sıra maksimum şarj gerilimide yazmaktadır. Ör :  lμF/50 V gibi.
  • SMD Kondansatörler ; Çok katmanlı elektronik devre kartlarına yüzey temaslı biçimde monte edilmek üzere tasarlanmış kondansatör türleridir. Boyut olarak diğer kondansatör türlerine oranla oldukça küçüktürler.
Kondansatör nedir
SMD kondansatör
>> Ayarlı Kondansatörler << ; Trimer Kondansatör ve Varybl Kondansatör olmak üzere iki gruba ayrılırlar.

  • Trimer Kondansatör ; Trimer kondansatörlerin kapasite değerleri, tornavida yardımıyla değiştirilebilir. Bu kondansatörler, ayar vidasına bağlı 360 derece dönebilen levhalar yardımıyla kapasite değeri azaltılıp ya da çoğaltılabilirler. Trimer kondansatörler boyut ve kapasite değerlerinin küçük olması nedeniyle Fm ve telsiz devrelerinde tercih edilirler.
    Ayarlanabilir kondansatör
    Trimer Kondansatör
    Varyabl Kondansatör ; Varyabl kondansatör grubu , türkçe kelime anlamıyla değişken manasına gelir. Birbirlerine paralel bağlı çoklu kondansatörlerden meydana gelirler. Bu kondansatör türünün birer plakası sabit iken diğer plakaları mil yardımıyla döndürülebilmekte ve kapasite ayarı değiştirilebilmektedir.
    ayarlanabilir kondansatörler
    Varyabl Kondansatör
Avometre İle Kondansatörün Sağlamlık Kontrolü ; Kondansatörlerin sağlamlık kontrolünü analog avometre ile ohm kademesinde yapabiliriz. Öncelikle kondansatörün iki bacağı kısa devre edilerek deşarj olması sağlanmalıdır. Ardından avometrenin kademe anahtarı ohm kademesine alınmalı ve doğru polarize ile kondansatöre temas edilmelidir. Sağlam bir kondansatörde bu durum sağlandığında avometrenin ibresi önce sağ'a sapacak ve ardından kondansatörün gücüne bağlı olarak yavaş ya da hızlı bir şekilde geri dönecektir. Bu durum büyük güçlü kondansatörler için yavaş, küçük güçlü kondansatörler için hızlı olacaktır.


Direnç Nedir ;  Elektrik akımına karşı tepki - zorluk gösteren elektronik devre elemanlarına Direnç denir. Direnç değerinin yüksekliğine bağlı olarak iletkenden geçecek olan akım değeri artar ya da azalır. Bir başka deyişle ; direnç ne kadar fazla olursa geçecek olan akım o kadar düşer. Bu olay 1827 yılında Alman bilim adamı George Simon Ohm tarafından tespit edilmiştir. Direnç R harfi ile gösterilir ve birimi Ohm dur. Ohm ise omega sembolü ile ifade edilir  ( Ω ) . 

Direnç Çeşitleri ; Dirençler kendi aralarında ; Ayarlı dirençler , sabit dirençler , ortam etkili dirençler olmak üzere üç gruba ayrılırlar.
1- AYARLANABİLİR DİRENÇLER ; Ayarlı dirençler genel olarak potansiyometre , reosta ve trimpotlardan oluşurlar.
  • Potansiyometreler ; Bazı devrelerde direncin çok sık değiştirilmesi gerekir,bu tür durumlarda ince ayar çubuğunun elle direnç değişimini gerçekleştirilmesine olanak sağlaması ve pratikliği sebebi ile potansiyometreler tercih edilen elektronik devre elemanlarıdır.
potansiyometre
potansiyometre sembolü
potansiyometre nedir
potansiyometre dış görüntüsü
  • Reostalar ; Reostaların en önemli özellikleri ve diğer ayarlı dirençlerden ayrılmasını sağlayan avantajı yüksek güçlü devrelerde kullanılabiliyor olmasıdır. Üzerinden yüksek akımlar geçebileceği gibi reostalarında direnç ayarı elle yapılabilmektedir. Ebat olarak büyük devre elemanlarıdır.
reosta ayarlı dirençler
Reosta
  • Trimpotlar ; Devre direnci bir kaç sefer ayarlandıktan sonra bu ayarda sabit bırakılabilen devre elemanlarıdır.Direnç ayarları tornavida yardımı ile yapılabilir. Düşük güçteki bu elektronik devre elemanına sık rastlanır. 


2- SABİT DİRENÇLER ; Ayarlanabilir dirençlerin aksine, direnç değerlerine müdahale edemediğimiz dirençlere Sabit dirençler denir. Bu direnç türünün hassasiyetleri oldukça yüksektir.

Sabit direnç nedir
Sabit direnç sembolü 1


Sabit direnç
Sabit direnç sembolü 2
  • Karbon Dirençler ; Toz halindeki karbon ve reçinenin ısıtılarak eritilmesi yolu ile elde edilen karbon dirençler 1 Ω dan 22M Ω ' a kadar üretilirler.Toz halindeki reçine ve karbon karışımındaki karbon miktarı direncin değerini belirler. Halen en yaygın kullanılan direnç türüdürler.


Dirençler karbon direnç nedir
Karbon direnç
  • Telli Dirençler ; Telli dirençler hem ayarlanabilir hem de sabit olmak üzere iki türde üretilmektedirler. Bu dirençlerde sıcaklıkla direnç değerinin değilmemesi için nikel krom ve nikel gümüş kullanılır. Telli dirençler seramik gövde üzerine iki katlı sarılır ve üzerleri neme ve darbeye karşı verniklenir. Çok yer kaplaması, büyük güçte olanlarının ısınması ve tellerinin kopması gibi dezavantajları vardır.


telli dirençler
Telli direnç
  • Entegre Dirençler ; Birden fazla direncin bir paket halinde bir araya getirilerek üretilmesiyle elde edilen dirençlerdir. Bu sebeple entegre ya da sıra direnç olarak adlandırılırlar. Bu direnç tipinde paket içerisindeki her direnç bir bacağından diğerine bağlı ve diğer bacağı serbest şekilde tasarlanmıştır. Entegre dirençlerde paket içerisindeki her direnç diğeri ile özdeştir.



Sıralı Direnç Paket Direnç
Entegre Direnç
  • SMD ( yüzey montajlı ) Dirençler ; Yüzey montajı teknolojisi, devre elemanlarını direkt olarak yüzeye ( Devre kartına ) bağlamak için kullanılan teknolojidir. Smd dirençler yüzey montaj teknolojisine uyumlu en çok kullanılan analog devre elemanlarıdır.


Smd Direnç
Smd Direnç

3- ORTAM ETKİLİ DİRENÇLER ; Ortam etkisi ile devreye giren direnç türüdür. Burada ortam kelimesi, ısı ve ışığı vurgulamaktadır. Işık etkili dirençler LDR ve Isı etkili dirençler (Termistörler) dir. 

LDR ışık etkili dirençler
LDR
  • Işık Etkili Dirençler ; LDR dirençler ışığa duyarlı olarak genel bir anlatımla aydınlıkta az direnç, karanlıkta yüksek direnç gösteren devre elemanlarıdır. LDR ler, ışığa çok duyarlı olan CDS ( kadmiyum sülfür ) CDSE ( Kadmiyum selünür ) , silisyum , germanyum gibi maddelerden üretilirler.
  • Isı Etkili Dirençler ; Isı etkili dirençler, negatif ısı katsayılı ve pozitif ısı katsayılı olmak üzere iki gruba ayrılırlar. 
a) Negatif ısı katsayılı dirençler ( NTC ) ; NTC ler, üzerlerindeki sıcaklık arttıkça dirençleri azalan, sıcaklık düştükçe dirençleri artan termistörlerdir.
NTC
NTC Sembolü


Ntc direnç
NTC dış görüntü
b) Pozitif ısı katsayılı dirençler ( PTC ) ; Bu termistör türünde ise Ntc'nin aksine ısı arttıkça direnç artar ve ısı düştükçe direnc azalır.
PTC dirençler
PTC sembol

PTC dirençler
PTC Dış Görüntü
4- GERİLİM ETKİLİ DİRENÇLER ( VDR ) ; Varistör olarak bilinen bu dirençler uçlarına uygulanan gerilim ile ters orantılı olarak direnç seviyesi gösterirler. Genel olarak aşırı gerilimden korunmak ya da frekans kaymasını engellemek amacıyla kullanılırlar. 
VDR dirençler
VDR sembol


VDR dirençler
VDR dış görüntü

0 yorum:

Yorum Gönder

Share

Twitter Delicious Facebook Digg reddit Favorites More